Na tej stronie znajdziesz informacje dotyczące mainframe'a eServer zSeries 900 firmy IBM, systemu operacyjnego z/OS, edytora WYLBUR oraz programowania w COBOLu. Strona została założona i będzie rozwijana jako powtórka do egzaminów, jednak myślę, że będzie ciekawa dla wszystkich zainteresowanych. Zapraszam do zapoznania się z tym niezwykle ciekawym sprzętem i jego oprogramowaniem.

  1. Powrót do strony głównej

z/OS i MVS

z/OS jest systemem operacyjnym firmy IBM przeznaczonym do pracy na komputerach typu mainframe. Został on udostępniony w roku 2001 jako 64-bitowy (z/Architecture) następca OS/390 i MVS (Multiple Virtual Storage).

Wprowadzenie i komponenty serwera

W tej części strony przedstawię sprzęt i jego części składowe oraz system operacyjny nadzorujący całość. Ciekawostką może być fakt, że IBM dopasował do swojego sprzętu Linux (LINUX® for zSeries 900), który czasem jest kupowany przez nabywców zSeries 900 głównie ze względu na niską (w porównaniu z resztą oprogramowania) cenę - około $500. Wracając do sprzętu i z/OS - niektóre elementy są podobne do tych znanych z PC, aczkolwiek producent używa dużo specjalizowanego słownictwa, na nowo określając rzeczy powszechnie wszystkim znane.

Procesor jest głównym komponentem systemu, podobnie jak w PC. Jego architektura notomiast jest zupełnie inna. Wywodzi się z rodziny procesorów, która ewoluowała przez ponad 40 ostatnich lat. Procesor składa się z trzech części:

  • CPU
  • Main storage
  • kanały ESCON/FICON, łączące procesor z urządzeniami I/O
Obecnie dostępne modele posiadają od jednego do siedmiu CPU (zazwyczaj dwa). Wieloprocesorowość daje dwie podstawowe korzyści:
  • zwiększa ilość przetwarzanych danych w jednostce czasu
  • zwiększa dostępność systemu, ponieważ gdy jeden z CPU zawiedzie, można go bez problemu usunąć/wymienić nie przerywając działania systemu
Niezależnie od ilości dostępnych CPU, począwszy od System/390, została wprowadzona technologia umożliwiająca logiczne podzielenie jednostki wykonawczej symulując wiele maszyn pracujących jednocześnie. Usługa ta jest udostępniona jako Processor Resource/Systems Manager (PR/SM) i pozwala na utworzenie do 15 "komputerów" zwanych partycjami logicznymi (LPARs).
CPU jest połączony szyną danych z Main Storage, zarządzającym pamięcią operacyjną. z/Architecture umożliwia teoretycznie zaadresowanie 16EB pamięci (64 bity), jednak na większości serwerów wprowadzono ograniczenie do 64GB. Main storage jest połączony kanałami (channels) z urządzeniami I/O. Dostępne są następujące rodzaje kanałów:
  • Parallel (równoległy)
    • 3-portowy (złącze Bus&Tag) - maksimum 66, każdy na odległość 122m
    • 4-portowy (złącze Bus&Tag) - maksimum 88, każdy na odległość 122m
  • ESCON (Enterprise Systems CONnection) - optyczne, szeregowe połączenie half-duplex z prędkością transmisji 17MB/s (szczytowy transfer) na dystans około 43 kilometrów (przy regeneratorze co ok. 9km). z900 obsługuje
    • ESCON 4-portowy (złącze ESCON duplex) - maksimum 176, każdy na odległość 3km bez regeneratora (maksimum 43km z regeneratorami)
    • ESCON 16-portowy (złącze MT-RJ) - maksimum 256, każdy na odległość 3km bez regeneratora (maksimum 43km z regeneratorami)
  • FICON (FIber CONnectivity) - światłowód full-duplex oparty na protokole ESCON z prędkością transferu 1, 2 i 4 Gbit/s na dystans do 100 kilometrów (przy regeneratorze co ok. 10km). z900 obsługuje następujące kanały FICON:
    • FICON LX (złącze SC Duplex, SM 9 mikronów) - maksimum 96, prędkość 1Gbit/s, każdy na odległość 10km (do 100km z regeneratorami; wycofane ze sprzedaży dla z900)
    • FICON SX (złącze SC Duplex, MM 50 i 62,5 mikrona) - maksimum 96, prędkość 1Gbit/s, każdy na odległość 200 - 500 metrów (do 100km z regeneratorami; wycofane ze sprzedaży dla z900)
    • FICON Express LX (złącze LC Duplex, 9 mikronów) - maksimum 96, prędkość 1 lub 2 Gbit/s (120 lub 170 MB/s), każdy na odległość 10km (do 100km z regeneratorami)
    • FICON Express SX (złącze LC Duplex, MM 50 i 62,5 mikrona) - maksimum 96, prędkość 1 lub 2Gbit/s (120 lub 170MB/s), każdy na odległość 200 - 500 metrów (do 100km z regeneratorami)
Do każdego z kanałów podłączany jest jeden kontroler. Każdy z nich obsługuje minimum jedno urządzenie, co oznacza w przypadku z900 obsługę przynajmniej 970 urządzeń peryferyjnych. Powyższe elementy stanowią "procesor", cały jest w jednej "puszce", która wygląda jak szafa:
Do procesora poprzez kanały podłączone są urządzenia I/O. z900 obsługuje:
  • tak zwane "primary storage devices" czyli DASD (Direct Access Storage Devices), czyli coś na kształt dysków twardych. Do kanału ESCON/FICON podłączony jest kontroler 3990, do którego następnie może być podłączony jeden lub więcej macierzy RAMAC DASD. Każda macierz obsługuje kilka wolumenów (disk pack), czyli tych "dysków twardych". Jako, że te urządzenia nie mają ograniczeń stosowanych we współczesnych komputerach PC (3.5" szerokości i ok. 1" wysokości), jeden "pakiet" (czyli pojedynczy "dysk twardy") jest zbudowany z 8 talerzy pokrytych tlenkami różnych metali. Każdy z wolumenów może przechować ok. 1,6TB danych. Gdyby do jednego kontrolera podłączyć 2 macierze, każda po 10 pakietów, to dostajemy 32TB na kanał (jeden z 970).
  • "secondary storage devices" czyli napędy taśmowe i optyczne. Napędy taśmowe wykorzystują do przechowywania danych dwa typy nośników: "tradycyjne" taśmy i specjalne kartridże taśmowe. Nośniki optyczne wyglądają jak płyty CD-ROM, a można na nich zapisać 5,2GB danych. Dostęp jest realizowany przez "bibliotekę dysków optycznych", gdzie ruchome ramię przenosi dyski. Taka "biblioteka" może przechować do około 1,34TB danych.
  • drukarki, które dzielą się na liniowe (do drukowania raportów, wypełniania formularzy), znakowe (do jednostronicowych raportów i wieloczęściowych formularzy) oraz do zadruku pełnych stron (laserowe):
    • Page printer (laser printer) - drukuje od razu całą stronę na papierze 8,5 na 11 cali. Modele różnią się rozmiarem i parametrami: od najprostszych, biurkowych do urządzeń full-duplex pracujących z prędkością 1002 (tysiąca dwóch!) stron na minutę.
    • Line/impact printer - wydruk powstaje jak w starej maszynie do pisania - wzór ze znakiem uderza przez taśmę z tuszem w papier, który może być w różnych wymiarach i zazwyczaj jest z dziurkami do prowadnicy. Niektóre z tych drukarek osiągają prędkość do 1400 linii na minutę.
    • Character/dot-matrix printer - drukarka igłowa. Papier najróżniejszy, zazwyczaj z dziurkami do prowadnicy. Te drukarki są najwolniejsze i drukują od 300 do 600 znaków na sekundę.
    Dobrze wyposażona "drukarnia" zajmuje cały średniej wielkości pokój.
  • urządzenia interaktywne, czyli terminale (3270), które są podłączone do kontrolera IBM 3174 (po kilka do każdego). Dodatkowo z z900 można łączyć się przez emulatory uruchamiane na PC i łączące się z serwerem przez WAN/LAN (sieci: SNA, Novell i TCP/IP) oraz Internet/Intranet (TCP/IP, Citrix a nawet przez przeglądarkę internetową wyposażoną w Jave).
Tak mniej więcej wygląda sprzęt z900.

Architektura i nazewnictwo w z/OS

Bla bla bla. afjhdshfgds ff sdfgh dskhhdsjfgh fgsdghf jhsdfg sdkfdf gfj kfgh sdhjg sjhfgsdjhfgsj dhfghsdfg jdshgsdhjfg jsdfgselkfy fsdh hsdfg hjfsjgh kghjfk hgfdkgh kghfdkghfdkghfkgh jfdhg kdgh ghgh kgh fdkgh fgh kghfdkghk jghlsdfjrl hedgh jhfdk ghdk ghdfgjh gjh hdfgjer oiuerffjhjfdfgdfdgfgd kgfgf fdgg.

Komponenty systemu

Bla bla bla. afjhdshfgds ff sdfgh dskhhdsjfgh fgsdghf jhsdfg sdkfdf gfj kfgh sdhjg sjhfgsdjhfgsj dhfghsdfg jdshgsdhjfg jsdfgselkfy fsdh hsdfg hjfsjgh kghjfk hgfdkgh kghfdkghfdkghfkgh jfdhg kdgh ghgh kgh fdkgh fgh kghfdkghk jghlsdfjrl hedgh jhfdk ghdk ghdfgjh gjh hdfgjer oiuerffjhjfdfgdfdgfgd kgfgf fdgg.

Wersje

Bla bla bla. afjhdshfgds ff sdfgh dskhhdsjfgh fgsdghf jhsdfg sdkfdf gfj kfgh sdhjg sjhfgsdjhfgsj dhfghsdfg jdshgsdhjfg jsdfgselkfy fsdh hsdfg hjfsjgh kghjfk hgfdkgh kghfdkghfdkghfkgh jfdhg kdgh ghgh kgh fdkgh fgh kghfdkghk jghlsdfjrl hedgh jhfdk ghdk ghdfgjh gjh hdfgjer oiuerffjhjfdfgdfdgfgd kgfgf fdgg.

Zbiory danych

Bla bla bla. afjhdshfgds ff sdfgh dskhhdsjfgh fgsdghf jhsdfg sdkfdf gfj kfgh sdhjg sjhfgsdjhfgsj dhfghsdfg jdshgsdhjfg jsdfgselkfy fsdh hsdfg hjfsjgh kghjfk hgfdkgh kghfdkghfdkghfkgh jfdhg kdgh ghgh kgh fdkgh fgh kghfdkghk jghlsdfjrl hedgh jhfdk ghdk ghdfgjh gjh hdfgjer oiuerffjhjfdfgdfdgfgd kgfgf fdgg.